Ο Χάρης Δούκας έχει να οδηγήσει πολύ καιρό. Συγκεκριμένα, όταν έγινε η συνέντευξη, είχε να οδηγήσει σχεδόν δύο μήνες και λέει ότι του έχει λείψει. Πλέον, οδηγεί, αντί γι’ εκείνον, ένας άνδρας της ασφάλειάς του. Ίσως καλύτερα για εμάς, καθώς ο ίδιος δηλώνει "ανυπόφορος" ως συνοδηγός –και αυτό δεν είναι το μόνο που μας αποκάλυψε.
Ο νέος δήμαρχος Αθηναίων είναι ένας πρόσχαρος και ουσιαστικά ευγενικός άνθρωπος, χωρίς πόζα και χωρίς ανάγκη να δημιουργήσει μια περσόνα μακριά από τον χαρακτήρα του, και του λείπει ακόμη η πατίνα του πολιτικού. Ίσως την αποκτήσει μετά από κάποια χρόνια στην αυτοδιοίκηση, αν και δε θα το θέλαμε.
Είναι πρωί Τρίτης και περιμένουμε τον δήμαρχο Αθηναίων έξω από το κτίριο της πλατείας Κοτζιά. Φθάνει με ένα SUV της Audi και του ζητάμε να κάτσει κατευθείαν στη θέση του οδηγού ενός Citroen Ami, ενός ηλεκτρικού τετράτροχου μικροκινητικότητας. Συμβολικά έγινε η επιλογή του οχήματος.
Μάλλον προσπαθούμε εμμέσως να του δείξουμε ποια οχήματα είναι κατάλληλα για την Αθήνα. Αλλά ο δήμαρχος φαίνεται να ξέρει τι χρειάζεται η πρωτεύουσα. Ξεκινά η οδήγηση για τον Χάρη Δούκα και ταυτόχρονα η συνέντευξη, σε μια μικρή εξέταση των ικανοτήτων multitasking του νέου δημάρχου. Προφανώς, δεν έχει πρόβλημα.
TopGear: Πρώτη φορά δήμαρχος, στον μεγαλύτερο δήμο της χώρας και σε έναν από τους μεγαλύτερους της Ευρώπης. Αν και η ερώτηση είναι πρώιμη, η πρόκληση της αυτοδιοίκησης μοιάζει με αυτό που είχατε φανταστεί;
Χάρης Δούκας: Δυστυχώς, δεν είχα τη δυνατότητα να κάνω test drive για τη διοίκηση του Δήμου Αθηναίων πριν αναλάβω τα ηνία.
Αστειεύομαι, προφανώς, ωστόσο, όπως κάθε έμπειρος οδηγός γνωρίζει, η πραγματική δοκιμασία έρχεται στον δρόμο, στην οδήγηση υπό πραγματικές συνθήκες.
Η πρόκληση της αυτοδιοίκησης έχει αποδειχθεί σίγουρα πιο απαιτητική απ’ ό,τι ίσως φανταζόμουν. Κάθε μέρα αντιμετωπίζω νέες προκλήσεις που απαιτούν γρήγορες αποφάσεις, προσαρμοστικότητα και καλά αντανακλαστικά, παρόμοιες δηλαδή με τις απαιτήσεις της οδήγησης σε δύσκολο έδαφος.
Το σίγουρο είναι ότι η νέα δημοτική αρχή έχει ένα πολύ ισχυρό σύστημα πλοήγησης. Αυτό είναι το νέο πράσινο κοινωνικό συμβόλαιο που συνυπογράψαμε μαζί με τους πολίτες στις πρόσφατες εκλογές, όπου και ανατράπηκε κυρίως η πεποίθηση για μια προδιαγεγραμμένη πορεία και σίγουρους νικητές.
Στους δύο πρώτους μήνες της θητείας μου νομίζω ότι έχουν γίνει ήδη αρκετά σημαντικά βήματα, όπως η φύτευση άνω των 1.000 δέντρων, η βελτίωση του φωτισμού στην πόλη, η ίδρυση του Γραφείου Καταπολέμησης της Ενεργειακής Φτώχειας και σημαντικές δράσεις για την ανακύκλωση, την ασφάλεια και τη βιώσιμη αστική μετακίνηση.
TG: "Πόλη των 15 λεπτών": Η ιδέα του Carlos Moreno ακούγεται εξαιρετική. Θεωρείτε εφικτή την εφαρμογή της σε μια πόλη όπως η Αθήνα;
Χ.Δ.: Οι πόλεις μας βρίσκονται πλέον στον πυρήνα της "μάχης" για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Έχουμε φτάσει σε ένα σημείο όπου πλέον δεν αρκούν μόνο οι καλές προθέσεις, πρέπει να περάσουμε γρήγορα στην πράξη.
Είχα τη χαρά και τη μεγάλη τιμή να υποδεχθώ πρόσφατα στο δημαρχιακό μέγαρο τον δρα Carlos Moreno, τον εμπνευστή της "Πόλης των 15 λεπτών", μιας πόλης, δηλαδή, όπου οι πολίτες θα έχουν πρόσβαση σε όλες τις βασικές υπηρεσίες (υγεία, παιδεία, εκπαίδευση, πράσινο, ψυχαγωγία) μέσα σε 15 λεπτά, με τα πόδια ή με το ποδήλατο.
Στη συνάντησή μου με τον Carlos Moreno όχι μόνο ανταλλάξαμε απόψεις για θέματα βιώσιμης αστικής ανάπτυξης και ελεύθερης πρόσβασης στον δημόσιο χώρο, αλλά συμφωνήσαμε και στη συγκρότηση κοινών ομάδων εργασίας, ώστε να διερευνηθούν οι δυνατότητες ολιστικών παρεμβάσεων σε πιλοτικό επίπεδο, σε επιλεγμένα σημεία της Αθήνας.
TG: Έχετε δηλώσει ότι θα θέλατε να "φύγουν" τα αυτοκίνητα από το κέντρο. Πώς ακριβώς μπορεί να γίνει αυτό, όταν πολλοί κάτοικοι της Αττικής έχουν συνυφάνει την έννοια της αστικής μετακίνησης με αυτήν της αυτοκίνησης;
Χ.Δ.: Στόχος μου είναι η Αθήνα να γίνει μια πόλη ανθρωποκεντρική και όχι "αυτοκινητοκεντρική". Κατανοώ ότι η μετάβαση από την καθημερινότητα της αυτοκίνησης προς ένα πιο ολοκληρωμένο και βιώσιμο σύστημα μετακίνησης και αστικών μεταφορών απαιτεί χρόνο, υπομονή και διάθεση για αλλαγή.
Καταλαβαίνω, επίσης, ότι είναι άδικο να απαιτούμε συνεχώς από τους πολίτες να προσαρμοστούν σε νέες "κανονικότητες", χωρίς όμως να τους προσφέρουμε εναλλακτικές λύσεις.
Δεν υπάρχει οδηγός που να είναι χαρούμενος όταν βρίσκεται σε ένα διαρκές μποτιλιάρισμα, μια κατάσταση που γίνεται όλο και χειρότερη χρόνο με τον χρόνο στην Αθήνα. Στόχος μας προφανώς και είναι να "κατεβάσουμε ταχύτητα" στην εξάρτηση από τα αυτοκίνητα, όμως αυτό θα επιτευχθεί με την ανάπτυξη περισσότερων και καλύτερων ποδηλατόδρομων, την ενίσχυση της δημόσιας συγκοινωνίας, την κατασκευή και επιδιόρθωση πεζοδρομίων και πεζόδρομων, που θα ενθαρρύνουν τους πολίτες να περπατούν περισσότερο, και τη δημιουργία ενός ασφαλούς και προσβάσιμου δημόσιου χώρου για όλους.
Σημαντικό ρόλο προς αυτή την κατεύθυνση της βιώσιμης κινητικότητας θα παίξουν και τα δεκάδες ηλεκτρικά λεωφορεία που περιμένουμε να κυκλοφορήσουν στο κέντρο της πόλης μας τις επόμενες εβδομάδες.
TG: Αν έπρεπε να τοποθετηθείτε με την επιστημονική σας ιδιότητα και όχι με τη θεσμική, θα επιλέγατε θερμικό ή ηλεκτρικό αυτοκίνητο; Κατ’ επέκταση, πώς φαντάζεστε το μέλλον της αυτοκίνησης;
Χ.Δ.: Για εμένα το κρίσιμο ερώτημα δεν είναι το αν θα επιλέξουμε ένα θερμικό ή ένα ηλεκτρικό αυτοκίνητο, αλλά το πώς θα μειώσουμε τον αριθμό των οχημάτων που κυκλοφορούν στην πόλη μας. Σε διαφορετική περίπτωση, το κυκλοφοριακό χάος θα συνεχίσει να μας ταλαιπωρεί και να επιβαρύνει περιβαλλοντικά την Αθήνα.
Πρωταρχικά λοιπόν, πρέπει να μειώσουμε τα αυτοκίνητα, να αλλάξει η κουλτούρα μας, να στηρίξουμε τα ΜΜΜ, να προχωρήσουμε σε πεζοδρομήσεις, να απελευθερώσουμε δημόσιο χώρο και σε δεύτερο στάδιο να επιλέξουμε όσα αυτοκίνητα μένουν να είναι μηδενικών ρύπων, ηλεκτρικά ή υδρογόνου.
Εγώ ως μηχανολόγος μηχανικός, έχοντας κάνει μαθήματα για μηχανές εσωτερικής καύσης, έχοντας σχεδιάσει πιστόνια, μπιέλες και άλλα εξαρτήματα, είχα μια ιδιαίτερη δυσκολία στην αρχή να αποδεχθώ ότι τίποτα πια δε θα είναι μηχανικό. Γι’ αυτό στη συνέχεια έκανα διδακτορικό στους ηλεκτρολόγους μηχανικούς. Αυτή είναι η επιστήμη και πρέπει να την αξιοποιούμε με το μεγαλύτερο δυνατό όφελος.
TG: Τελικά, θερμικό ή ηλεκτρικό;
Χ.Δ.: Ηλεκτρικό, γιατί θέλω να μειώσω τους ρύπους. Είναι μεν πρόβλημα η φόρτιση, αλλά ξέρω πλέον ότι οι ταχυφορτιστές είναι γρήγοροι. Η εξέλιξη είναι τρομακτική και αυτό είναι τρελό. Ξέρω πια ότι μπορείς να γυρίσεις όλη την Ελλάδα με ηλεκτρικό. Το τρομερό με τα ηλεκτρικά είναι η ροπή.
TG: Αλήθεια, πώς θα μπορέσουμε να ξεπεράσουμε τον σκόπελο της μεταφοράς ευθυνών από τον έναν φορέα στον άλλον σε θέματα που αφορούν την καθημερινότητα των πολιτών;
Χ.Δ.: Είναι ξεκάθαρο ότι, χωρίς την ενίσχυση της τοπικής αυτοδιοίκησης, τόσο στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της όσο και στη διαθεσιμότητα πόρων, η επιδίωξη για κλιματική ανθεκτικότητα και προσαρμοστικότητα θα καταλήξει σε αποτυχία, με τους πλέον ευάλωτους πληθυσμούς να υφίστανται τις πιο σοβαρές συνέπειες αυτής της αδράνειας.
Σε όλες τις προηγμένες ευρωπαϊκές χώρες συντελείται ένα πρωτοφανές κύμα αποκέντρωσης και είναι τουλάχιστον λυπηρό, για να μην πω επικίνδυνο, που η χώρα μας, έχοντας μείνει πίσω, όχι μόνο δεν αλλάζει ταχύτητα, αλλά και έχει βάλει την όπισθεν του συγκεντρωτισμού. Σε αυτό τον δρόμο που θέλουμε να ανοίξουμε προτεραιότητα έχουν οι πολίτες.
TG: Μπορεί η Αθήνα να γίνει μια "έξυπνη" πόλη;
Χ.Δ.: Η "έξυπνη" πόλη δεν είναι ο στόχος, είναι το μέσο. Η ψηφιοποίηση δεν είναι ο σκοπός, είναι μια τεχνολογία που πρέπει να χρησιμοποιήσουμε για να κάνουμε κάτι πολύ συγκεκριμένο: να μειώσουμε το ενεργειακό αποτύπωμα της πόλης, να μειώσουμε το ανθρακικό της αποτύπωμα, να την κάνουμε περισσότερο πράσινη, περισσότερο προσβάσιμη.
Άρα η προσέγγιση της δημοτικής αρχής δεν είναι η ψηφιοποίηση των πάντων, αλλά είναι μια πράσινη, καθαρή, ασφαλής και δημιουργική Αθήνα. Και θα χρησιμοποιήσουμε κάθε τεχνολογία που έχουμε στη διάθεση μας γι’ αυτό τον σκοπό.
TG: Σε μια κατάταξη σημαντικών ανακαλύψεων πού θα τοποθετούσατε το αυτοκίνητο;
Χ.Δ.: Από την πρώτη βιομηχανική επανάσταση και την ατμομηχανή μέχρι τη δεύτερη βιομηχανική επανάσταση και τις μηχανές εσωτερικής καύσης, βλέπουμε τη σημασία που έχει η κίνηση. Στην τρίτη βιομηχανική επανάσταση κυριαρχεί η χρήση υπολογιστών και του Διαδικτύου και εκεί έρχεται και το ηλεκτρικό αυτοκίνητο και η δυνατότητα να είναι όλα διασυνδεδεμένα και να κυκλοφορούν αυτόνομα και ανεξάρτητα.
Άρα το αυτοκίνητο είναι πάρα πολύ κρίσιμη ανακάλυψη και ο τεχνολογικός μετασχηματισμός του αλλάζει και τις ίδιες τις κοινωνίες, οδηγεί σε νέους κοινωνικούς μετασχηματισμούς. Γι’ αυτό και λέμε ότι η τεχνολογία σε αυτή την περίπτωση είναι τόσο ισχυρή, που αλλάζει όχι μόνο τον τρόπο που μετακινούμαστε καθημερινά, αλλά και τον τρόπο που ζούμε.
TG: Η μικροκινητικότητα είναι γεγονός και η Αθήνα είναι μια πόλη που την έχει ανάγκη. Είναι όμως έτοιμη;
Χ.Δ.: Το κρίσιμο θέμα με τη μικροκινητικότητα είναι το κατά πόσο η Αθήνα είναι προσβάσιμη και φιλική στη χρήση μικρών ηλεκτρικών οχημάτων. Το ζητούμενο είναι αν έχουμε τις κατάλληλες υποδομές ή πόσο γρήγορα μπορούμε να τις φτιάξουμε. Το πρόβλημα αυτή τη στιγμή είναι να μικρύνουμε τις λωρίδες και να δημιουργήσουμε λωρίδες μόνο για μικρά και ηλεκτρικά οχήματα; Για να συμβεί αυτό, έστω και πιλοτικά, χρειάζονται κοινωνική συμφωνία, συνεργασίες και συγκεκριμένες νομοθετικές παρεμβάσεις για τις οποίες απαιτείται να συμπράξουν όλοι οι φορείς μεταξύ τους.
Άρα η μικροκινητικότητα είναι αρκετά σύνθετη και πολύπλοκη και όχι ένα μικρό θέμα. Είναι χαρακτηριστικό αυτό που συνέβη στο Παρίσι. Ήταν από τις πρώτες πόλεις που καλωσόρισαν τα ηλεκτρικά πατίνια και από τις πρώτες που απαγόρευσαν τη χρήση τους. Κι αυτό δεν έγινε με μια απλή απόφαση δημάρχου, αλλά με μια απόφαση δημάρχου μετά από τοπικό δημοψήφισμα. Στην πραγματικότητα, οι ίδιοι οι πολίτες είπαν "δεν τα χρειαζόμαστε". Γι’ αυτό και οι τεχνολογικές λύσεις μπορεί να είναι διαθέσιμες, αλλά η ενσωμάτωσή τους εμπεριέχει πολλαπλούς κινδύνους. Νομίζω ότι θέλει πολύ μεγάλη προσοχή στον τρόπο που τις αντιμετωπίζουμε.
TG: Ποιο ήταν το πρώτο σας αυτοκίνητο;
Χ.Δ.: Ένα Citroen ΒΧ που είχε ειδικές αναρτήσεις και μετά ένα Opel Astra. Όσο και να τα θυμάμαι, αυτό που μένει είναι οι αναμνήσεις που απέκτησα με το αυτοκίνητο και όχι το αυτοκίνητο αυτό καθεαυτό.
TG: Και ποια είναι η καλύτερή σας ανάμνηση με αυτοκίνητο;
Χ.Δ.: Ένα τρομερό ταξίδι που κάναμε επιστρέφοντας από τις Βρυξέλες στην Αθήνα. Λόγω έκρηξης ηφαιστείου, είχαν ακυρωθεί οι πτήσεις, αλλά έπρεπε οπωσδήποτε να γυρίσουμε Αθήνα. Τελικά, νοικιάσαμε ένα αυτοκίνητο και με συνεχή οδήγηση για 24 ώρες βρεθήκαμε στην Ανκόνα. Ε, αυτό το ταξίδι μου έχει μείνει.
TG: Έχετε κάποια ιδιοτροπία ως οδηγός;
Χ.Δ.: Όταν ήμουν μικρός, μου άρεσε πολύ η Formula 1 και όλοι στη σχολή (σ.σ. ΕΜΠ) θέλαμε να γίνουμε ο νέος Νικόλας Τομπάζης (σ.σ. ο επικεφαλής αεροδυναμιστής της Ferrari τότε). Πηγαίναμε σε κάποιες αλάνες για ανάποδα, κάναμε καρτ.
Τώρα πια το θέμα της ταχύτητας φθίνει, πάω όλο και πιο σιγά. Πάντως, δε μου αρέσει να είμαι στάσιμος, να οδηγώ στην κίνηση. Θέλω ανοιχτό δρόμο και μου αρέσει να ταξιδεύω νύχτα. Επίσης, είμαι ανυπόφορος, ο χειρότερος συνοδηγός, ούτε η αδελφή μου δε με αντέχει. "Σταμάτα", "βγάλε φλας", γενικά μιλάω συνέχεια.
TG: Τι ορίζετε ως επιτυχία και ως αποτυχία σε προσωπικό και σε επαγγελματικό επίπεδο; Πώς τα διαχειρίζεστε;
Χ.Δ.: Μπορεί να φαίνεται οξύμωρο, αλλά προσωπικά πιστεύω ότι η επιτυχία είναι παιδί της αποτυχίας. Έχω, δηλαδή, την αίσθηση ότι ο δρόμος προς την επιτυχία επιτυγχάνεται μέσω του αναστοχασμού και της βιωματικής εμπειρίας της αποτυχίας.
Είναι η διαδικασία του να συναντάς εμπόδια, να τα αναλύεις, να μαθαίνεις, να προσαρμόζεσαι και να προχωράς που σε καθιστά πιο σοφό, πιο ανθεκτικό και, τελικά, πιο εξοπλισμένο για να αντιμετωπίσεις μελλοντικές προκλήσεις.
Σε αυτό το πλαίσιο, η διαχείριση της αποτυχίας αποκτά έναν εξίσου σημαντικό ρόλο με τη διαχείριση της επιτυχίας.
Η αντιμετώπιση και η υπέρβαση των αποτυχιών μάς επιτρέπουν να χτίσουμε πιο σταθερά θεμέλια για την επίτευξη των μακροπρόθεσμων στόχων μας.
Στο τέλος της ημέρας οι λάθος στροφές είναι αυτές που θα σε κάνουν να μάθεις τη διαδρομή.
TG: Τι θα συμβουλεύατε τον νεότερο εαυτό σας;
Χ.Δ.: Θα του έλεγα ότι το ταξίδι είναι αυτό που μετράει και ότι η διαδρομή προς την επιτυχία και την προσωπική ευτυχία δεν είναι γραμμική, αλλά γεμάτη στροφές, εμπόδια και ανατροπές. Θα τον συμβούλευα να μη φοβάται να κάνει λάθη, να εξερευνήσει νέους δρόμους και να θέτει καινούριους στόχους.
TG: Πώς θα θέλατε μετά από πολλά χρόνια να θυμάται ο κόσμος τον δήμαρχο Χάρη Δούκα;
Χ.Δ.: Θα ήθελα οι πολίτες να με θυμούνται ως τον δήμαρχο που δεν έμεινε στις καλές προθέσεις, αλλά που τίμησε τον λόγο του με πράξεις και ακεραιότητα, που πολέμησε και κέρδισε όσες πιο πολλές "μάχες" μπορούσε, για τη βελτίωση της καθημερινότητας των συμπολιτών του.
Φωτογραφίες: Νίκος Μαρκομπότσαρης
