Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε την Τρίτη την αναθεώρηση της ευρωπαϊκής οδηγίας για τις άδειες οδήγησης, εισάγοντας ένα εκτεταμένο πλαίσιο αλλαγών που στοχεύει στη βελτίωση της οδικής ασφάλειας και στη μείωση των τροχαίων ατυχημάτων. Με σχεδόν 20.000 θανάτους ετησίως στους ευρωπαϊκούς δρόμους, οι νέοι κανόνες φιλοδοξούν να φέρουν την Ευρώπη πιο κοντά στο "Όραμα Μηδενικών Απωλειών" έως το 2050.
Εκπαίδευση και εξέταση με έμφαση στην ασφάλεια
Η αναθεώρηση αλλάζει ριζικά τον τρόπο εκπαίδευσης και αξιολόγησης των υποψηφίων οδηγών. Οι εξετάσεις θα περιλαμβάνουν πλέον θέματα που αφορούν τα τυφλά σημεία, τη σωστή χρήση των συστημάτων υποβοήθησης, την ασφαλή έξοδο από το όχημα, αλλά και τους κινδύνους από τη χρήση κινητού τηλεφώνου κατά την οδήγηση.
Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στην προστασία ευάλωτων χρηστών του οδικού δικτύου, όπως οι πεζοί, οι ποδηλάτες και τα παιδιά, με στόχο να καλλιεργηθεί στους νέους οδηγούς μια πιο υπεύθυνη και "συμβιωτική" οδηγική κουλτούρα.
Νέα διάρκεια ισχύος και ιατρικοί έλεγχοι
Η διάρκεια ισχύος των αδειών οδήγησης ορίζεται στα 15 χρόνια για αυτοκίνητα και μοτοσικλέτες, ενώ για τα φορτηγά και τα λεωφορεία θα παραμένει πενταετής. Κάθε κράτος-μέλος θα έχει τη δυνατότητα να μειώνει την ισχύ της άδειας για τους οδηγούς άνω των 65 ετών, απαιτώντας ταυτόχρονα συχνότερους ιατρικούς ελέγχους ή επαναληπτικά μαθήματα.
Πριν από την έκδοση ή την ανανέωση της άδειας, οι οδηγοί θα υποβάλλονται σε βασικές ιατρικές εξετάσεις, όρασης και καρδιαγγειακής λειτουργίας, αν και κάθε χώρα μπορεί να εφαρμόζει εναλλακτικά συστήματα αυτοαξιολόγησης.
Δοκιμαστική περίοδος για νέους οδηγούς
Για πρώτη φορά καθιερώνεται δοκιμαστική περίοδος δύο ετών για τους νέους οδηγούς. Κατά τη διάρκεια αυτής, θα ισχύουν αυστηρότερες κυρώσεις σε περιπτώσεις παραβάσεων όπως η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ, η μη χρήση ζώνης ασφαλείας ή η έλλειψη παιδικών καθισμάτων. Παράλληλα, θα επιτρέπεται η έκδοση άδειας οδήγησης από τα 17 έτη, με την προϋπόθεση ότι ο νεαρός οδηγός θα οδηγεί μόνο υπό την επίβλεψη έμπειρου συνοδηγού έως την ενηλικίωση, κάτι που ισχύει ήδη σε πολές χώρες της Ευρώπης, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα.
Στον τομέα των επαγγελματιών οδηγών, οι νέοι κανόνες διευκολύνουν την είσοδο στο επάγγελμα: άδεια για φορτηγό (κατηγορίας C) θα μπορεί να αποκτάται από τα 18 έτη, και για λεωφορείο (κατηγορίας D) από τα 21 έτη, εφόσον υπάρχει πιστοποιητικό επαγγελματικής επάρκειας.
Η ψηφιακή άδεια οδήγησης έρχεται στα κινητά
Η ψηφιακή άδεια οδήγησης θα αποτελέσει σταδιακά τη βασική μορφή άδειας στην ΕΕ και θα είναι διαθέσιμη μέσω κινητού τηλεφώνου. Ωστόσο, μετά από παρέμβαση του Ευρωκοινοβουλίου, οι πολίτες θα μπορούν να επιλέγουν και έντυπη μορφή, η οποία θα πρέπει να εκδίδεται εντός τριών εβδομάδων χωρίς αδικαιολόγητες καθυστερήσεις.
Διασυνοριακή επιβολή κυρώσεων
Ένα ακόμη κρίσιμο στοιχείο της αναθεώρησης αφορά την αφαίρεση και αναστολή διπλώματος. Οι αποφάσεις για σοβαρές τροχαίες παραβάσεις, όπως η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ ή ναρκωτικών, η εμπλοκή σε θανατηφόρο ατύχημα ή η υπέρβαση του ορίου ταχύτητας κατά 50 χλμ./ώρα, θα κοινοποιούνται πλέον σε όλα τα κράτη-μέλη, διασφαλίζοντας ότι η στέρηση άδειας ισχύει πανευρωπαϊκά και όχι μόνο στη χώρα όπου διαπράχθηκε η παράβαση.
Δηλώσεις και στόχοι
Η εισηγήτρια Jutta Paulus (Πράσινοι, Γερμανία) τόνισε πως η νέα οδηγία συνδυάζει τεχνολογική πρόοδο με κοινωνική υπευθυνότητα: "Η ψηφιακή άδεια οδήγησης θα προσφέρει ευκολία και επιλογή στους πολίτες, ενώ η εκπαίδευση θα επικεντρωθεί περισσότερο στην ασφάλεια των πεζών και ποδηλατών. Οι νέοι κανόνες κάνουν τα επαγγέλματα των μεταφορών πιο ελκυστικά και προσιτά."
Αντίστοιχα, ο εισηγητής για την αφαίρεση αδειών οδήγησης, Matteo Ricci (Σοσιαλιστές, Ιταλία), υπογράμμισε ότι οι αλλαγές αυτές "δημιουργούν ένα πιο δίκαιο και αποτελεσματικό σύστημα επιβολής, που προστατεύει τόσο τους υπεύθυνους οδηγούς όσο και την κοινωνία στο σύνολό της".
Εφαρμογή και επόμενα βήματα
Οι νέοι κανόνες θα τεθούν σε ισχύ 20 ημέρες μετά τη δημοσίευσή τους στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ. Τα κράτη-μέλη θα διαθέτουν τρία χρόνια για να ενσωματώσουν τις διατάξεις στο εθνικό τους δίκαιο και έναν επιπλέον χρόνο για την πλήρη εφαρμογή τους.
Η μεταρρύθμιση των αδειών οδήγησης αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης δέσμης μέτρων για την οδική ασφάλεια που παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2023, με στόχο να μειωθούν οι θάνατοι από τροχαία στο χαμηλότερο δυνατό επίπεδο έως το 2050. Σε μια Ευρώπη που αλλάζει γρήγορα, η νέα οδηγία φιλοδοξεί να φέρει μια πιο συνειδητή, υπεύθυνη και τεχνολογικά έξυπνη γενιά οδηγών στους δρόμους.
