Όλο και περισσότεροι είναι πλέον οι δρόμοι στην Αθήνα με όριο ταχύτητας τα 30 χλμ./ώρα. Για κάποιους είναι μια υπενθύμιση σεβασμού και ασφάλειας, για άλλους, ένα σύμβολο γραφειοκρατικής υπερβολής που κάνει τις μετακινήσεις πιο αργές και εκνευριστικές. Όπως και να το δει κανείς, η αλήθεια είναι πως το όριο των 30 χλμ./ώρα εφαρμόζεται σε ολόκληρη την Ευρώπη, φέρνοντας μαζί του συζήτηση, στατιστικές και διλήμματα.
Πόλεις όπως οι Βρυξέλλες, το Παρίσι και η Ζυρίχη έχουν ήδη υιοθετήσει εκτεταμένα ζώνες με όριο τα 30 χλμ./ώρα. Τα αποτελέσματα είναι δύσκολο να αμφισβητηθούν, καθώς μιλάμε για μείωση 23% στα τροχαία ατυχήματα, 37% στους θανάτους και 38% στους τραυματισμούς.
Για τους ειδικούς, τα νούμερα αυτά επιβεβαιώνουν ότι μια μικρή μείωση στην ταχύτητα έχει τεράστιο αντίκτυπο στην ασφάλεια. Δεν είναι τυχαίο ότι η Ε.Ε. έχει θέσει ως στόχο μείωση 50% των θανάτων και σοβαρών τραυματισμών έως το 2030, στο πλαίσιο της στρατηγικής "Vision Zero" για μηδενικούς θανάτους στους δρόμους το 2050.
Τα οφέλη όμως δεν σταματούν εκεί. Η πιο ήρεμη οδήγηση σημαίνει λιγότερες εκπομπές ρύπων (έως 18%), λιγότερη κατανάλωση καυσίμου (7%) και λιγότερο θόρυβο (περίπου 2,5 dB χαμηλότερα). Αν προσθέσουμε ότι η κυκλοφορία σε χαμηλότερες ταχύτητες κάνει πιο ασφαλή τη μετακίνηση των πεζών και των ποδηλατών, η εικόνα μοιάζει ιδανική: μια πόλη καθαρότερη, πιο ήσυχη και πιο ανθρώπινη.
Ωστόσο, δεν ζούμε όλοι σε ιδανικές συνθήκες. Οι οδηγοί συχνά διαμαρτύρονται ότι το νέο όριο επιβραδύνει τις καθημερινές μετακινήσεις, ειδικά σε περιοχές με ήδη επιβαρυμένη κυκλοφορία. Αν το δεις ρεαλιστικά, μια διαδρομή 20 λεπτών μπορεί να χρειάζεται 1-2 λεπτά παραπάνω, όχι τραγικό, αλλά αρκετό για να εκνευρίσει όσους βιάζονται το πρωί. Παράλληλα, η συνεχής παρακολούθηση του κοντέρ και ο φόβος της κάμερας ή του ραντάρ κάνουν αρκετούς να νιώθουν "υπό πίεση", ειδικά όταν οι δρόμοι είναι άδειοι και το αυτοκίνητο "ζητάει" λίγο παραπάνω.
Ένα ακόμα πρακτικό ζήτημα αφορά τις διαφορετικές ταχύτητες μεταξύ οχημάτων. Σε οδούς όπου συνυπάρχουν αυτοκίνητα, λεωφορεία, ταξί και φορτηγά διανομής, η εφαρμογή του ίδιου χαμηλού ορίου δεν είναι πάντα ρεαλιστική. Πολλοί οδηγοί υποστηρίζουν ότι σε μεγάλους δρόμους, όπου η ροή μπορεί να είναι σταθερή και χωρίς κίνδυνο για πεζούς, τα 30 χλμ./ώρα μοιάζουν υπερβολικά.
Κι όμως, τα δεδομένα δείχνουν πως οι καθυστερήσεις είναι ελάχιστες, της τάξης του 3% έως 5% και σε ορισμένες περιπτώσεις η ροή της κυκλοφορίας βελτιώνεται. Η πιο ομαλή κίνηση μειώνει τα "σταμάτα-ξεκίνα" και, κατ’ επέκταση, την κυκλοφοριακή συμφόρηση. Με άλλα λόγια, το όριο των 30 μπορεί να σε καθυστερήσει λίγο, αλλά συχνά σε βοηθά να κινηθείς πιο ομαλά.
Πέρα όμως από τα νούμερα, υπάρχει και η κουλτούρα. Οι χαμηλότερες ταχύτητες αλλάζουν τη σχέση του πολίτη με τον δρόμο. Δημιουργούν πόλεις όπου το παιδί μπορεί να πάει μόνο του στο σχολείο και ο πεζός να περάσει χωρίς φόβο μια διάβαση. Από την άλλη, απαιτούν προσαρμογή στη νοοτροπία του οδηγού που έμαθε να μετρά τον χρόνο με βάση το πόσο γρήγορα φτάνει.
Στην τελική, το όριο των 30 χλμ./ώρα δεν είναι τιμωρία, είναι μια πρόσκληση να ξανασκεφτούμε πώς κινούμαστε μέσα στην πόλη. Ναι, μπορεί να σου σπάσει λίγο τα νεύρα. Αλλά ίσως, τελικά, να σου σώσει τη ζωή. Ή τη ζωή κάποιου άλλου. Και αυτό, όσο κι αν κοστίζει σε υπομονή, δύσκολα μετριέται σε λεπτά.